O nas
25 października 2015
Historia Oddziału ZNP w Dąbrowie Górniczej
Związek Nauczycielstwa Polskiego jest jednym z najstarszych związków w Polsce. Jego początki sięgają małej miejscowości Pilaszków położonej koło Łowicza. To tam 1 października 1905 r. odbył się tajny zjazd delegatów nauczycieli z całego Królestwa Polskiego, który dał początki przyszłemu Związkowi Nauczycielstwa Polskiego.W niewielkiej izbie szkolnej zebrało się ponad 100 postępowych nauczycieli i działaczy oświatowych, walczących o język polski w szkole.
95 lat po zjeździe w Pilaszkowie budynek, w którym odbył się ten zjazd, został, dzięki życzliwości władz gminy Łowicz, przejęty przez Związek, wyremontowany i przeznaczony na siedzibę Muzeum ZNP. Dziś w Muzeum ZNP można oglądać wiele dokumentów
i eksponatów związanych z całą, ponad 100-letnią, historią Związku od zarania jego dziejów, sięgających roku 1905 i lat wcześniejszych, poprzez Tajną Organizację Nauczycielską, aż po czasy współczesne.
Działalność związkowa dąbrowskich nauczycieli rozpoczęła się w 1914r. Wtedy to przybyli do Dąbrowy Górniczej bracia Roman i Gustaw Lewiccy, którzy utworzyli Stowarzyszenie Nauczycielstwa Polskiego. Dąbrowa Górnicza stała się ośrodkiem jednoczenia nauczycieli ze wszystkich zaborów. Dowodem tego były działania Centralnego Biura Szkolnego, powołanego z inicjatywy Ksawerego Praussa 30 maja 1915r. Siedzibą tego Biura była Dąbrowa Górnicza. Do CBS należały organizacje z: Będzina, Czeladzi, Dąbrowy Górniczej i Sosnowca.
Oddział ZNP w Dąbrowie Górniczej działał samodzielnie do 1936r. W pewnych okresach podlegał powiatowemu Oddziałowi ZNP z siedzibą w Będzinie: lata 1936 – 1937, 1945 – 1975, a od 1937 – 1939 – Oddziałowi Miejskiemu ZNP z siedzibą w Sosnowcu.
W latach 1939 – 1945, kiedy trwały działania wojenne, praca związkowa została oficjalnie zawieszona, ale nauczyciele nadal kierowali pracą związkową potajemnie, organizując tajne nauczanie. Został utworzony specjalny komitet – Komitet do Spraw Tajnego Nauczania. Członkowie tego Komitetu spotykali się w prywatnych mieszkaniach. Tajne nauczanie prowadzili w Dąbrowie Górniczej następujący nauczyciele:
| Augustyn Janina Bałczewska Janina Bargieł Irena Bartoszewski Leon Bednarczyk Otylia Borowska Janina Brzezińska Janina Buczyńska Aleksandra Cichy Jan Cieplińska Stefania Danilewicz Ludwik Dyja Stanisława Faba Bazylia Faryna Jadwiga Imiołek Krystyna Kanwiszer Helena Kawka Maria Klimas Kolasińska Wanda Kulik Leon Lankow Zofia |
Lewisz Barbara Łańcucka Janina Motyl Wanda Musiał Łucja Musiał Maria Oleniak Władysława Pilarz Antoni Piotrowicz Stefania Piotrowski Stefan Przybylak Maria Saternus Maria Skiba Zofia Soboń Władysław Suwała Janina Szulc Maria Uthke– Knapczykowa Xanna Marta Wysokińska Zofia Błahutowa Maria Zasępa Jadwiga Zięba Antoni |
Podczas II wojny światowej od 1939r. – do 1940r. lokal związkowy mieścił się w prywatnym mieszkaniu pp. Tabakowskich przy ul. 3 Maja 4. Władze okupacyjne zabroniły organizowania zebrań i opieczętowały lokal, a członków Zarządu: Zygmunta Szkupa i Romana Lewickiego wywieziono do obozu koncentracyjnego w Dachau. Romana Lewickiego zamordowano w tym obozie w 1940r. Pozostałych członków Zarządu ZNP udało się uchronić przed aresztowaniem dzięki potajemnemu zniszczeniu dokumentów związkowych.
Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej powstały w Dąbrowie Górniczej Ogniska ZNP, tak jak powstawały one w Zagłębiu Dąbrowskim i na Śląsku. Od 1945r. Oddział ZNP w Dąbrowie Górniczej rozpoczął swoją działalność od nowa w lokalu przy ul. Wojska Polskiego 35. Realizował wszystkie zadania statutowe i bieżące potrzeby nauczycielskiego środowiska: mieszkaniowe, płacowe, ochrony zdrowia i wypoczynku.
W 1949r. powołano Pracownicze Kasy Zapomogowo – Pożyczkowe, które pomagały związkowcom realizować potrzeby materialne.
Oddział ZNP w Dąbrowie Górniczej włączył się do ogólnopolskich akcji: „Tysiąc Szkół na Tysiąclecie”, „Odbudowy Zamku Królewskiego” w Warszawie (1971r.), „Budowy Pomnika – Szpitala Centrum Zdrowia Dziecka” (1974r.). Pomagał nauczycielom w dokształcaniu, czego przykładem może być organizowanie Kursów Przygotowawczych dla nauczycieli podejmujących studia w Studiach Nauczycielskich i na wyższych uczelniach (1960 – 1970).Ożywił działalność społeczno – kulturalną i sportowo – turystyczną, zgodnie z ogólnopolskimi działaniami związkowymi przypadającymi na lata 1956 – 1980. Przy Oddziale ZNP w Dąbrowie Górniczej działały sekcje: kulturalno – rozrywkowe, sportowe
i turystyczne. Pomocą w realizacji tej działalności stał się Klub Nauczycielski powołany
1 stycznia 1979r. Nad wszystkim czuwała Rada Zakładowa ZNP, jako kolejna forma zmian strukturalnych dokonanych w nauczycielskim Związku po 1975r.
W roku 1981r. ZNP zawiesił swoją działalność ze względu na ogłoszenie stanu wojennego i zawieszenie działalności wszystkich związków. Możliwość reaktywowania nauczycielskiego związku pojawiła się w 1982r. W Dąbrowie Górniczej przygotowania do reaktywowania Związku Nauczycielstwa Polskiego rozpoczęto 9 listopada 1982r. od utworzenia Komitetu Założycielskiego ZNP na zebraniu nauczycieli w I liceum Ogólnokształcącym. Przewodziła mu kol. Lidia Bisanz jako przewodnicząca Zakładowej Komisji Socjalnej.
15 lutego 1983r. zarejestrowano dąbrowski oddział Związku Nauczycielstwa Polskiego i jego Statut w Sądzie Wojewódzkim w Katowicach pod nr 595 w dziale „A”. Miał działać przy Wydziale Oświaty i Wychowania Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej. Za siedzibę wybrano lokal przy ul. Wojska Polskiego 35. Od 1993r. zmieniono lokalizację, przenosząc pomieszczenie związkowe na ul. Chopina 34.
Obowiązki Prezesa Oddziału ZNP w Dąbrowie Górniczej pełnili:
| Gustaw Lewicki Zygmunt Szkup Tadeusz Szymaszek Józef Kubit Zygmunt Aniołkiewicz Jan Nocoń Tadeusz Warkocz Lidia Bisanz Halina Oleksa Krystyna Michalska Piotr Hejczyk Krystyna Michalska Krystyna Michalska Krystyna Michalska Krystyna Michalska |
1914r. – 1932r. 1932r. – 1939r 1945r – 1966r. 1966r. – 1975r. 1975r. – 1977r. 1977r. – 1979r 1979r. – 1980r. 1983r. – 1990r 1991r. – 1994r 1994r. – 1998r 1998r. – 2000r. 2000r. – 2002r 2002r. – 2006r. 2006r. – 2010r 2010r. – 2014r. |